Deze interventie bepaalt wat er in de toekomst op je bord ligt

Direct achter de entreepoortjes van de Albert Heijn in het Almeerse Columbuskwartier (Almere Poort) stond vorige week ineens een groot televisiescherm opgesteld. De bezoeker die doorhad dat het hier een interactief touchscreen betrof, kreeg drie vragen voorgeschoteld waar hij op kon antwoorden door op het scherm te tikken. Op basis van de gegeven antwoorden kreeg de bezoeker dan een gerecht aangeraden, inclusief het recept en – eventueel – een QR-code waarmee zowel het boodschappenlijstje als het recept op de telefoon konden worden bekeken. Hartstikke handig dus.

Een nieuwe manier van supermarkten om klantcontact te onderhouden? Niets daarvan. Het betrof het onderzoek van Vera Stoop en Mette Beerda, die als onderzoekers in opleiding verbonden zijn aan Flevo Campus. Hun beider onderzoek richt zich op min of meer dezelfde vraag, namelijk ‘hoe kan je het gedrag van mensen veranderen zodat ze meer bonen in hun dagelijkse voedsel verwerken’? Bonen zijn rijk aan eiwitten en daarmee een goed alternatief voor dierlijke eiwitten zoals vlees, vis en zuivel die slecht scoren als het aankomt op impact op het milieu, klimaat en diervriendelijkheid. Bovendien zijn bonen, dankzij die vele eiwitten en ook door hun vezels, heel gezond.

Chili con carne

Want daar draait het ‘Protein Screen’, zoals Vera Stoop het scherm heeft gedubd, eigenlijk om: de gebruiker wordt geholpen met inspiratie om iets lekkers te koken, maar krijgt uiteindelijk ook een gerecht aangeboden waarin wél bonen en géén dierlijke eiwitten zitten. Gezond en duurzaam, maar ook iets wat mensen uit zichzelf maar mondjesmaat doen. “Wat eten we vanavond nou weer”, is een dilemma dat iedereen wel kent. Juist op dat moment hebben we willen ingrijpen, legt Mette Beerda uit.

Tekst gaat verder onder de illustratie

Gedragsverandering is een lastig aspect van het verduurzamen en gezonder maken van wat we eten. ‘Uit eerder onderzoek weten we dat mensen moeilijk of helemaal niet loskomen van wat ze gewend zijn te eten’, aldus Mette, die bij Flevo Campus werkt en tegelijkertijd onderzoek doet voor haar masterstudie Klimaatpsychologie en gedrag aan de Hogeschool van Amsterdam. ‘Vaak zijn mensen ook niet goed in staat om iets anders te maken, simpelweg omdat niemand ze dat geleerd heeft. En als het op bonen aankomt, weten we dat die in de Nederlandse eetcultuur vaak juist samengaan met vleesconsumptie. Denk aan kapucijners met spek of chili con carne, waarin naast bonen ook gehakt zit.’

Experimenteerruimte

‘Wat ik tof vind aan het onderzoek van Vera en Mette is dat ze een interventie verzinnen, maar hem meteen ook testen. Dat past heel erg bij Flevo Campus, waar actieonderzoek hoog in het vaandel staat. Maar het kan ook alleen maar omdat Bun, de supermarktondernemer, meedoet. Het is echt geweldig dat zij ons zoveel ruimte bieden’, vertelt Thera van Heuveln, leider van het Supermarkt van de Toekomst-project bij Flevo Campus.

‘Al ons werk richt zich op het Bord van de Toekomst: dat wat we in de toekomst gaan eten en wat past bij een duurzaam en gezond dieet. De supermarkt speelt daar een enorm belangrijke rol in. Ruim negentig procent van de mensen komt regelmatig in de supermarkt, echt bijna iedereen. En bijna drie kwart van het in Nederland geconsumeerde voedsel komt er vandaan. Die plek speelt dus een enorm belangrijke rol. En daarom moeten we dus ook kijken hoe we die plek zo kunnen inrichten dat de gezonde en duurzame keuze makkelijker wordt.’

Lees onder de foto meer over de doelgroep van het onderzoek

Volgende ronde

Vera en Mette testten het Protein Screen twee dagen in de Albert Heijn vestiging, en zijn nu bezig alle feedback en data te verzamelen. ‘Tijdens de testdagen zijn we met 45 mensen in gesprek geweest die het scherm in de winkel hebben uitgetest. In de aankomende periode gaan we aan de slag met een tweede versie van dit prototype. Hopelijk zijn we na de zomer snel weer in de supermarkt te vinden met een verbeterde versie van het Protein Screen!’, aldus Mette.

Over de doelgroep

Uit onderzoek van de Vrije Universiteit van Amsterdam (2020) blijkt dat een meerderheid van de Nederlanders (72%) van mening is dat we toe moeten naar het consumeren van meer plantaardige en minder dierlijke producten. Jongvolwassenen (18-34 jaar) staan in dit onderzoek het meest open voor verschillende interventies om dit doel te bereiken. Onder deze doelgroep is het draagvlak het grootst voor het vervangen van dierlijke ingrediënten, het vergroten van het plantaardige aanbod en van vegetarische opties de standaard te maken. Het protein screen experiment richt zich dan ook vooral op deze doelgroep.

Jongvolwassenen van 18 t/m 34 jaar vallen onder de generatie Millenials en Generatie Z. Tijdens deze leeftijdsperiode vinden er vaker verschillende grote levensgebeurtenissen plaats, zoals het ouderlijk huis verlaten, beginnen aan een nieuwe of veranderen van baan, een zwangerschap of samenwonen, die bestaande routines openbreken. Hierdoor staan consumenten meer dan anders open voor verandering in hun gedrag. Volgens onderzoek van het Planbureau voor de leefomgeving (De Krom, Vonk & Muilwijk, 2020) vormen dit soort levensgebeurtenissen ‘windows of opportunity’ om bestaande (voedsel)routines open te breken en duurzamer voedselgedrag te stimuleren.

De doelgroep omvat in Nederland zo’n 4,7 miljoen jongvolwassenen.