'Zoals wij werken raakt niets uitgeput'

Hun kip staat ook centraal in het lopende Low Food Lab-chicken, waar binnenkort de resultaten van worden gepresenteerd. En hoewel ze – volgens Johan op zijn Instagram account – Oranjehoen niet zijn begonnen om prijzen te winnen, is de award van de Dierenbescherming wel een kroon op het werk dat zijn ouders 26 jaar geleden begonnen.

Tegen het einde van de mestperiode zaten ze zo dicht op elkaar dat je met moeite nog door de stal kon lopen.

Het begin: groeien tegen de k(l)ippen op

Annelien en haar man Kees bouwden hun eerste kippenschuur in 1997, in een tijd dat plofkip de norm was. Annelien bleek een natuurtalent: onder haar handen  groeiden de kippen als kool. Maar dat had ook een keerzijde: “hoe sneller ze groeiden, hoe meer op elkaar gedrukt ze kwamen te zitten. Met ruim 50 kilo kip per vierkante meter was de stalruimte toch al beperkt. Tegen het einde van de mestperiode zaten ze zo dicht op elkaar dat je met moeite nog door de stal kon lopen.” Het vrat aan haar. Zodanig dat ze soms aan Kees vroeg om de stal in te gaan in de laatste weken voor de slacht. Toch bleven ze nog een aantal jaren op deze manier werken, want: “als je niet op die manier produceerde verdiende je letterlijk niks”.

De stap van plofkip naar Gildehoen

Toen Kees in 2004 plotseling overleed en Annelien alleen verder moest, ging ze nadenken over een andere koers met de kippen. De overheid had toen net het Gildehoen concept geïntroduceerd. Ze meldde zich aan en was in 2008 een van de eerste kippenboeren die volgens dit concept ging werken. Een flinke stap vooruit voor de kippen: ze kregen meer ruimte, daglicht, 24-uur per dag water en voer en konden scharrelend graan pikken in de stal. Daarnaast zijn Gildehoen kippen ook antibiotica-vrij. Maar zo werkte Annelien al langer. “Ik voeg allerlei kruiden aan het water toe, bijvoorbeeld kurkuma dat een ontstekingsremmende werking heeft. Ik heb altijd geëxperimenteerd met kruiden in het kippenvoer, (met een knipoog) ik ben een beetje een kruidenvrouwtje.”

Van Gildehoen naar 1 ster Beter Leven

Een tijd lang bleef Gildehoen vanwege de enkele stal het hoogst haalbare. Toen Johan in 2014 aankondigde dat hij in het familiebedrijf wilde stappen ontstond de mogelijkheid om op te schalen. Dat moest zelfs, om er met z’n tweeën van te kunnen leven. Door een tweede stal naast de eerste te zetten en de ruimte daartussen te overdekken ontstond er een soort atrium voor de kippen waar ze vrij en in daglicht konden rondscharrelen.

Continu verduurzamen

Met de nieuwe stallen voldoet Oranjehoen aan de voorwaarden voor vrijwel elk verduurzamend concept. Na het binnenhalen van het 1-ster Beter Leven keurmerk zetten moeder en zoon de koers uit naar het huidige Oranjehoenconcept.

Johan voelt door de hogere prijs die hij voor zijn kippen vraagt een verplichting om te blijven verduurzamen. Niet door miljoeneninvesteringen, maar door te focussen op verduurzaming vanuit de huidige situatie van een boer. “Wij willen zo werken dat niets uitgeput raakt: de dieren niet, de aarde niet en wij ook niet. En: zoals wij werken met de kippen geeft ons ook veel plezier”, aldus Annelien. De methode is bovendien te reproduceren: een tweede boer werkt inmiddels volgens de Oranjehoen-methode, en een derde wacht op een teken van Hello Fresh dat hij ook kan beginnen.

De weg naar volledige circulariteit is nog niet voltooid. Tot die tijd blijven Johan en zijn moeder aan de weg timmeren. Onder andere door een recent gestart pilotproject: Hello Fresh (de grootste afnemer van Oranjehoen) heeft ongeveer 0,2% reststroom van hun maaltijdboxen. Ze sturen dat nu naar de boerderij, waar Annelien probeert er – bijvoorbeeld door fermentatie – kippenvoer mee te maken. Als dat lukt ontstaat daar weer een circulaire lus. “Ik doe dat op gevoel. Ik probeer van alles en zie dan wel of het wel of niet lukt,” zegt ze. “Zo hebben we het hier altijd gedaan.”